آیا تا به حال کسی را دیـده‌اید که در تمام عمـرش حتی یک‌بار هم جـوش نـزده باشد؟ مطمئناً کسـانی هم که پوست خیـلی خوبی دارند و همه‌ی ما آرزو داریم مثـل آن‌ها باشیم، چندین‌بار تجربه جوش زدن روی صورت یا بـدن‌شان را داشته‌اند‌!! به همین دلیل آکنـه، یکی از شایع‌ترین بیـماری‌های پوستی و بیش‌ترین علت مراجعه بیماران به پزشکان پوست و مو شناخته می‌شود. اما گاهی جوش می‌تواند خبر از وجود برخی بیماری‌ها بدهد. پس اگر زیاد جـوش می‌زنید ابتدا از داشتـن یا نداشتن بیماری‌های زیر مطمئن شوید، سپس به دنبـال درمان جوش بروید.

 

انواع جوش صورت

به طور کلی، زمانی که منافذ پوست‌ شما بسته شوند و چربی پوست‌ راهی برای خروج پیدا نکند، آکنه یا همان جوش روی پوست شما ظاهر می‌شود. در منافذ پوست ما، غدد خاصی وجود دارند که ماده‌ی چربی به نام سبوم (sebum) را تولید می‌کنند. مقدار نرمال و مناسب از سبوم نه تنها بد نیست بلکه به محافظت از پیاز مو و پوست هم کمک می‌کند. اما افزایش تولید سبوم و رشد سلول‌های پوستی، با بستن منافذ پوستی باعث ایجاد آکنه می‌شود.

آکنه معمولاً به شکل جوش‌های زیر پوستی و هم‌رنگ پوست یا جوش‌های برجسته، سرسیاه یا سرسفید شروع می‌شود. البته گاهی هم تبدیل به جوش‌های التهابی برجسته قرمز، چرکی و حتی کیست‌های بزرگ چرکی می‌شود و درمان آن را دشوارتر می‌کند.

 

علت وجود جوش یا آکنه چیست؟

علت ایجاد جوش صورت

برای درمان یک بیماری، قبل از هر اقدامی باید علت آن را پیدا کنیم؛ پس بهتراست در ابتدا ببینیم با اصـلاح چه عادات و بیماری‌هایی می‌توانیم از شر جوش‌های صورت‌مان خلاص شویم؟

اگرچه سر و کله‌ی جـوش‌ها معمولاً روی صورت، آن‌هم درست قبل از یک مهمانی یا اتفاق مهم پیـدا می‌شود؛ اما در بسیاری موارد، آکنه قسمت‌های دیگر بـدن‌ مانند پیشانی، سینه و بالای کمر و شانه‌ها هم درگیر می‌کند.

تغییرات هورمونی؛ مقصر اصلی

برای جـوش صورت دلایل زیادی وجود دارد؛ اما دربین همه‌ی این عوامـل، تغییرات هورمونی به عنوان مقـصر اصلی شناخته می‌شود. درواقع تغییرات هورمونی با افزایش تولید چربی و ایجاد یک توده در زیر پوست، باعث ایجاد جـوش می‌شوند. تغییرات هـورمونی یک فرایند طبیعی به ویژه در دوران بلوغ است و دلیل جـوش زدن اکثر نوجوانان به خصوص جوش سرسیاه نیز، همین موضوع است.

اما تغییرات هورمونی را نمی‌توان، تنها عامل بروز جـوش دانست. بسیاری از بیماری‌ها، آسیـب برخی از اعضای بدن، رعایت نکردن بهداشت شخصی، عادت‌های نادرست زندگی، کـم خوابی و دیـرخوابی، کم آبی بدن، یبوست، خوردن مواد غذایی ناسالـم و سرشار از چربی و  داشتن استـرس و اضطـراب، همگی می‌توانند سبب بروز آکنه و التهاب در صورت شوند.

یادتان باشد تا زمانی که این عوامل برطرف نشوند درمان‌های جوش همگی سطحی و موقتی بحساب می‌آیند و بعد از دوره‌ای کوتاه دوباره جوش می‌زنید. روز از نو روزی از نو!! در ادامه به توضیح این بیماری‌ها و چند مـورد از شرایطی که باعث تشدید یا ایجاد جوش می‌شوند اشاره می‌کنیم.

 

چه بیماری‌های باعث ایجاد جوش صورت می‌شوند؟

  • سندروم تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدان پلی کیستیک (Poly Cystic Ovarian Syndrome-PCOS)، یکی از اختلالات شایـع غدد، در زنان سنین باروری است. براساس آمار‌ منتشرشده میلیون‌ها نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند. اگرچه علت اصلی ابتلای افراد به سنـدرم تخمدان پلی کیستیک به طور کامل شناخته شده نیست، اما احتمال ارثـی بودن این بیماری مطرح است.

 

  • PCOS چه علائمی دارد؟

در پایان هر دوره قاعدگی یک تخمک آزاد می‌شود، اما در مبتلایان به این بیماری این تخمـک در دیواره رحم باقی مانده و خارج نمی‌شود. تجمـع این تخمـک‌ها به تدریج باعث ابتلا به سنـدرم تخمدان پلی کیستیک و نازایی در بانـوان می‌شود. با اینکه علائم این بیماری در هر فـرد متفاوت است، اما اکثر افراد با مشکلاتی مثل چاقی و اضافه وزن، بروز آکنه صورت در سنین بزرگسالی و دهه بیست یا سی زندگی، وجود مو‌های زائد ضخیم و مشکی در بدن، برهم ریختن چرخه قاعـدگی، تغییرات در خلق و خو، ناباروری و ریزش مو با الگوی طاسی مردانه به پزشک مراجعه می‌کنند.

 

  • چه ارتباطی بین سندرم تخمدان پلی کیستیک و جوش صورت وجود دارد؟

همان‌طور که گفتیم، جوش صورت در اثر تغییرات هورمونی و عواملی که باعث بسته شدن منافذ پوست می‌شود، بروز می‌کند. به طور معمول، بدن ما بر اساس پیام‌‍‌هایی که از غده هیپوفیز دریافت می‌کند، تولید هورمون‌های استروژن، پروژسترون و تستوسترون را تنظیم می‌کند. سندرم تخمدان پلی کیستیک دقیقاً روی همین نقطه دست می‌گذارد و این پیام‌ها را مختل می‌کند؛ پس مقدار استروژن و پروژسترون کاهش و مقدار تستوسترون افزایش می‌یابد. برای همین تخمک گذاری صورت نمی‌گیرد و علائمی از جمله آکنه یا جوش ایجاد می‌شود.

جوش، یکی از تظاهرات بسیار آزاردهنده‌ی PCOS است که معمولاً صورت، گردن، پشت، سینه و شانه‌ها را درگیر می‌کند. اگرچه آکنه معمولاً به طور جدی سلامتی را تهدید نمی‌کند، ولی می تواند باعث بروز هیجانات عاطفی شود و تاثیر بسیار زیادی در سطح اعتماد به نفس شما دارد. از طرفی، در آکنه شدید ممکن است جوشگاه (جای ترمیم زخم، اسکار) برای همیشه باقی بماند. پس اگر با مشاهده‌ی علائم بالا به پزشک مراجعه کردید و پس از آزمایش متوجه شدید که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارید؛ ما را درجریان بگذارید تا با طراحی رژیم اختصاصی برای شما به درمان همزمان PCOS و جوش‌های صورت‌تان کمک کنیم.

 

  • پوسیدگی دندان

بهتون حق میدم تعجب کنید، اما پژوهش‌های جدید ارتباط مستقیمی بین سلامت دهان و دندان و بروز آکنه‌ی صورت را نشان داده‌اند. به همین دلیل امروزه باید بیش‌تر از قبل به بهداشت دهان و دندان توجه کنید؛ چون علاوه بر سلامت لثه و دندان‌ها، از بروز جوش صورت هم جلوگیری می‌کند. با همه‌ی این تفاسیر مهم است بدانید که در اثر خرابی دندان یا عفونت لثه، همه‌ی افراد جوش نمی‌زنند و نباید به محض پوسیدگی دندان منتظر جوش هم باشید!! بلکه پوسیدگی دندان دربرخی افراد مستعد آکنه، می‌تواند یکی از دلایل بروز جوش باشد. همچنین مطالعات نشان داده، افرادی که دچار آکنه و جوش صورت با منشا غیر هورمونی بوده‌اند پس از درمان دندان‌های خود یا رفع عفونت لثه، در اختلالات پوستی آن‌ها هم بهبودی نسبی ایجاد شده است.

اما چرا برخی افراد پس از رفتن به دندان پزشکی دچار جوش صورت می‌شوند؟

این موضوع می‌تواند به دلیل پخش شدن عفونت در دهان در هنگام درمان و ترمیم آسیب دیدگی دندان باشد؛ که درصورت عفونت شدید، دندان پزشک برای بازه زمانی کوتاه آنتی بیوتیک تجویز می‌کند و این مشکل هم حل می‌شود.

دلیل دوم می‌تواند حساسیت پوستی برخی افراد به تجهیزات دندان پزشکی از جمله دستکش لاتکس دندان پزشک باشد. بنابراین درصورت تکرار به پزشک خود اطلاع دهید تا از مراقب باشد لاتکس با پوست شما برخورد نکند.

 

  • اختلالات کبدی

  کبد وظایف مختلفی از جمله تبدیل مواد غذایی به ریزمغذی‌های قابل استفاده برای بدن، ذخیره‌ و فعال‌سازی ویتامین‌ها و تولید صفرا را به عهده دارد.اما یکی از مهم‌ترین اعمال کبد تصفیه‌ی خون از مواد سمی است. با این حال اگر عملکرد کبد دچار اختلال شده باشد این عضو نمی‌تواند به راحتی سموم را از بدن دفع ‌کند و همین امر باعث بروز جوش صورت می‌شود. به همین دلیل در ابتدا باید منشا جوش، یعنی بیماری کبدی کنترل شود.

مشکلات کبدی اکثراً درمان دارویی خاصی ندارند و پیروی از یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم حرف اول را در کنترل آن‌ها، بخصوص کبد چرب می‌زنند. در رژیم دکتر زینو شما با ارائه‌ی برگه‌ی آزمایش یا پاسخ دادن به تعدادی سوال، رژیمی اختصاصی متناسب با شرایط‌تان دریافت می‌کنید تا به نتایج دلخواه‌تان برسید.

اگر کبدچرب‌ دارید به شما توصیه می‌کنیم مقاله‌ی 10 درمان خانگی کبدچرب را از دست ندهید.

 

  • بیماری کوشینگ

سندرم کوشینگ به علت افزایش ترشح هورمون کورتیزول از غده‌ی فوق کلیه ایجاد می‌شود. این بیماری در زنان بیش‌تر از مردان بروز می‌کند و معمولاً در افراد ۲۵ تا ۴۰ سال مشاهده می‌شود.

  • بیماری کوشینگ چه علائمی دارد؟

در این بیماری بافت چربی در نواحی گردن و پشت افزایش می‌یابد، ولی دست‌ها و پاها لاغر می‌‌شوند، فرد دچار ضعف عضلانی می‌شود، پوست نازک و استخوان‌‌ها شکننده می‌شوند، افسردگی و اضطراب و اختلال در حافظه نیز ایجاد می‌شود. به این افراد moon face یا صورتی شبیه قرص ماه هم گفته می‌شود چرا که صورت‌شان حالت پف کرده دارد و به علت افزایش تولید چربی، جوش‌های زیادی روی پوست مشاهده می‌شود. پس در این افراد تا زمانیکه بیماری کوشینگ تشخیص و کنترل نشود، درمان‌ها دیگر برای جوش صورت فایده‌ای ندارد.

 

  • اختلالات گوارشی

مشکلات گوارشی و جوش صورت

مشکلات گوارشی به دلیل هضم نامناسب و ضعیف غذا و کمبود آب، می‌تواند باعث بروز جوش صورت شود. علاوه بر این، مصرف مواد غذایی حاوی رنگ‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده نیز می تواند یکی از علل ایجاد جوش صورت باشد. پس بجای مصرف مواد غذایی که باعث تحریک یا تشدید بروز جوش می‌شوند از موادی مانند لیموترش به صورت خوراکی یا موضعی استفاده کنید. البته اگر مشکلات گوارشی دارید قبل از مصرف خوراکی آن حتماً با پزشک‌تان مشورت کنید.  

 

چه عواملی باعث ایجاد یا تشدید جوش می‌شوند؟

  • استرس

در افراد مختلف، اعضای متفاوتی از بدن، به استرس پاسخ می‌دهند؛ اما پوست در اکثر افراد انعکاس خوبی از استـرس‌های درونـی است. به همین دلیـل برخی بیـماران با مشکلات پـوستی دارای یک مشکل روانپـزشکی زمینه‌ای نیز هستند و شاید بی جهت نبوده که از قدیـم می‌گفتنـد رنـگ رخسـاره خبـر می‌دهـد از سِـر درون.

هرگاه بدن تحت استرس قرار می‌گیرد با تولید هورمون‌هایی خاص مثل کوتیزول باعث افزایش تولید چربی در سطح پوست، اختلال در سیستم لنفاوی و جریان خون می‌شود و پوست را حساس‌تر و واکنش پذیرتر می‌کند؛ در نتیجه بیماری‌های پوستی مانند آکنه (جوش صورت) را تشدید می‌کند. پس می‌توان نتیجه گرفت استـرس به تنهایی باعث ایجاد جوش نمی‌شود اما می‌تواند عاملی جهت تشدید جوش‌های صورت باشد.

 

  • آلرژی های غذایی

 با خوردن غذاهای حساسیت زا، آژیر خطر در بدن شما فعال می‌شود و سیستم ایمنی‌تان در حالت آماده باش قرار می‌گیرد. علاوه بر این به اعتقاد موسسه‌ی Food Allergy Solutions، حساسیت‌های غذایی باعث تولید سموم مختلف در بدن می‌شوند. بنابراین بدن برای رهایی از شر ماده‌ی حساست زا و سموم تولیده شده تحت فشار قرار می‌گیرد. نتیجه‌ی این فشارها، به صورت افزایش جوش‌های صورت نشان داده‌ می‌شود.

 

  • عوامل ژنتیکی

به طور کلی نقش زمینه‌ی فامیلی در ابتلا و تشدید آکنه ثابت شده است. به همین دلیل اکثر کسانی که صورت‌های پر از جوش دارند، سایر نزدیکان‌شان هم درگیر این موضوع بوده‌اند.

در نتیجه اگر یکی از والدین شما آکنه شدید داشته باشد، احتمال ابتلای شما یا برادران یا خواهران تان به آکنه نیز بالا می‌رود.

 

  • بارداری

افزایش سطح هورمون‌ها در سه ماهه اول بارداری، علت اصلی بروز جوش صورت در بارداری می‌باشد. همان‌طور که گفته شد تغییرات سطح هورمون‌ها با افزایش تولید چربی طبیعی پوست، احتمال بروز جوش صورت مخصوصاً در افراد مستعد را بیش‌تر می‌کند. پس علاوه بر تغذیه در این دوران باید بیش‌تر از قبل مراقب پوست‌تان باشید.

 

کلام آخر

معمولاً آکنه یا همان جوش صورت به تنهایی یک وضعیت پزشکی جدی به شمار نمی‌رود؛ اما گاهی ممکن است جوش‌ها زنگ خطری برای وجود سایر بیماری‌ها مانند مشکلات کبدی، هورمونی یا بسیاری دیگر باشد که نیاز به درمان تحت نظر پزشک دارد. جوش‌هایی که به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای ایجاد می‌شود تنها با درمان آن بیماری برطرف می‌شوند و درمان‌های خانگی تاثیر زیادی برای آن‌ها ندارد. پس اگر برای درمان جوش‌های صورت‌تان هرکاری کرده‌اید اما جواب نگرفته‌اید حتماً یک آزمایش کامل بدهید و از نبود مشکلات زمینه‌ای مطمئن شوید.

نظر شما درباره علل و عوامل بدتر شدن جوش صورت چیست؟ چه چیزی باعث می‌شه بیش‌تر جوش بزنید؟

 

نویسنده: مینا روشنایی