دیابت دارم، هندونه بخورم یا نه؟
قبول دارید که در گرمای تابستان، هیچ چیزی بیش‌تر از یک برش هندونه‌ی خنک نمی‌چسبد؟ اما اگر دیابت داشته باشید احتمالاً هندونه برای‌شما حکم اجناس قیمتی موزه‌ی لوور را دارد، چون به محض اینکه به سمت هر برش آن دست دراز کنید، صدای آژیر خطر از سمت اطرافیان‌تان بلند می‌شود!!
فکر می‌کنید این باور تا چه حد صحت دارد و آیا واقعاً افراد دیابتی باید دور مصرف هر میوه‌ی شیرینی را خط قرمز بکشند؟ در ادامه به سوالات شما در این رابطه پاسخ می‌دهیم.
مصرف هندوانه چه خواصی برای بدن دارد؟
اگر دیابت داشته باشید، حتماً از نقش مهم تغذیه بر کنترل سطح قند خون‌تان خبر دارد. میوه‌ی هندوانه سرشار از قند طبیعی است؛ اما علاوه بر قند، ویتامین‌ها و املاح بسیار مفیدی هم در این میوه‌ی خندان یافت می‌شود که نباید آن‌ها را نادیده گرفت.
- ویتامین آ
- ویتامین سی
- پتاسیم
- منیزیوم
- ویتامین ب6
- فیبر
- آهن
- کلسیم
یکی از نگرانی‌های بزرگ اکثر افراد دیابتی مشکلات بینایی و کلیوی است؛ به همین جهت مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین آ که به سلامت این اندام‌ها کمک می‌کند، توصیه می‌شود.
یکی دیگر از فواید هندوانه برای شما آبدار بودن آن است!! در واقع 90 درصد هندوانه را آب تشکیل داده. این موضوع به همراه فیبر موجود در این میوه به ایجاد احساس سیری در طولانی مدت و به کنترل بهتر وزن شما کمک می‌کند.
این نکته را در نظر بگیرید که شما به عنوان یک فرد دیابتی بیش‌تر از سایر افراد تمایل به شیرینی‌جات و مواد شیرین دارید. به همین دلیل خوردن مقدار متوسطی از یک میوه‌ی شیرین اما پرخاصیت، می‌تواند ولع شما به مواد شیرین را کم کند. پس تا اینجا حتماً متوجه شده‌اید که هر وقت بین خوردن یک برش کوچک هندوانه و یک برش کیک شکلاتی گیر کردید، بهتر است هندوانه را انتخاب کنید. اما در ادامه به بررسی مستندات در این زمینه می‌پردازیم.
نتایج تحقیقات در مورد مصرف هندوانه در افراد دیابتی
متاسفانه مطالعات زیادی برای نحوه‌ی تاثیر مصرف هندوانه بر قندخون وجود ندارد؛ اما شواهدی وجود دارد که مصرف هندوانه می‌تواند مشکلات ناشی از دیابت را برای شما کم کند.
رنگ قرمز و خوشرنگ هندوانه نشان‌دهنده‌ی وجود مقدار متوسطی از ماده‌ی پرخاصیت لیکوپن است. همان ماده‌ای که در گوجه وجود دارد و باعث خواص آنتی اکسیدانی آن می‌شود.
طبق بررسی‌هایی که انجام شده 68 درصد از افراد دیابتی بالای 65 سال در اثر بیماری‌های قلبی مثل سکته جان خودشان را از دست داده‌اند. به همین دلیل انجمن دیابت آمریکا، دیابت را یکی از 7 ریسک فاکتور بیماری‌های قلبی می‌داند.
اینجاست که لیکوپن موجود در هندوانه و میوه‌های قرمز رنگ به داد افراد دیابتی می‌رسد و به سلامت قلب آن‌ها کمک می‌کند.
فواید ویتامین آ و فیبر موجود در هندوانه هم که قبلاً گفته شد. اما برای بررسی بزرگ‌ترین مشکل هندوانه برای افراد دیابتی، یعنی همان بالا بودن میزان قند موجود باید اول با مفهومی به آن شاخص گلایسمیک یا قندی آشنا شوید.
شاخص گلایسمیک چیست و چه تفاوت با بار قندی دارد؟
شاخص قندی (Glycemic index)، معیاری از تاثیر مواد غذایی بر سرعت بالا رفتن قندخون است. بنابراین بر اساس غذاهای مرجع مثل شکر و نان سفید، به هرماده‌ی غذایی عددی بین 0 تا 100 داده می‌شود. هرچه یک ماده سریع‌تر قند خون را بالا ببرد، در جدول شاخص قندی جایگاه بالاتر و عدد بزرگ‌تری می‌گیرد.
اما بار قندیGlycemic load) )، علاوه بر شاخص گلایسمیک، مقدار کربوهیدرات واقعی موجود در یک وعده‌ی معمول از هر ماده‌ی غذایی را نشان می‌دهد. خیلی سخت شد! بگذارید با یک مثال این دو را از هم تفکیک کنیم که برای همیشه در خاطرتان بماند. فکر کنید در یک مهمانی هستید، یک موز را برمی‌دارید، پوست می‌کنید اما لحظه‌ی آخر تصمیم می‌گیرید که تنها نصف آن را نوش جان کنید. برای شاخص گلایمسیک فرقی نمی‌کند که شما چه مقدار موز می‌خورید و یک عدد ثابت را برای موز در نظر می‌گیرد؛ اما بار گلایسمیک نشان می‌دهد نصف موزی که خورده‌اید حاوی چه مقدار کربوهیدرات بوده و با چه سرعتی قند شما را بالا می‌برد. پس در واقعا می‌شود گفت که بار گلایسمیک از شاخص تاحدودی دقیق‌تر عمل می‌کند.
راستی می‌دانستید تنها با بکار بردن 4 ترفند ساده می‌توانید، با خیال راحت موز را در برنامه‌ی غذایی‌تان قرار بدهید. پس اگر از طرفداران پرو پاقرص این میوه‌ی خوشمزه هستید مقاله‌ی ما را از دست ندهید.
شاخص قندی هندوانه چند است؟
اگر شما هم برای کنترل قندخون‌تان هر روز مقدار کربوهیدارت مصرفی‌تان را اندازه می‌گیرید، حتماً در جریان هستید که مواد غذایی با شاخص گلایمسیک (GI) متوسط یا پایین بهترین غذاها برای شما به حساب می‌آیند.
بر همین اساس شاخص گلایسمیک به سه دسته تقسیم می‌شود:
- GI پایین: عدد 55 یا کم‌تر
- GI متوسط: عدد بین 55 تا 69
- GI بالا: عدد بیش از 70
به همین منوال بار گلایسمی هم به سه دسته تقسیم می‌شود، زیر عدد 10 کم، بین 10 تا 19 متوسط و بالای 19 زیاد.
یک هندوانه به طور معمول شاخص گلایسمیک بالا (72) و بار گلایسمیک پایین (2 در هر 100 گرم) دارد. این یعنی با اینکه هندوانه به سرعت قندخون را بالا می‌برد اما یک برش کوچک آن قند زیادی ندارد و به شرط رعایت اعتدال می‌شود آن را در برنامه‌ی غذایی گنجاند.
مصرف چه میوه‌هایی در افراد دیابتی توصیه می‌شود؟
اگر چه مصرف هندوانه خواص زیادی برای بدن دارد، اما شما باید تمام تلاش‌تان را بکنید تا میوه‌هایی با شاخص گلایسمیک پایین را در برنامه‌ی غذایی‌تان قرار دهید. برای این‌کار علاوه بر نوع میوه، نحوه‌ی استفاده از آن‌هم اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال کمپوت‌های میوه، میوه‌های خشک یا آبمیوه‌ها می‌توانند قند بیش‌تری نسبت به میوه‌های تازه داشته باشد.
پس اول از همه نوع میوه و بعد از آن نحوه‌ی مصرف، اهمیت زیادی دارد. پس حتماً قبل از خرید هر محصول برچسب یا لیبل موجود روی آن را بخوانید تا انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشید.
در ادامه چند نمونه از میوه‌هایی که قند پایین تری دارند را به شما معرفی می‌کنیم تا به هنگام خرید ناخودآگاه به سمت این میوه‌ها حرکت کنید.
- آلو
- گریپ فروت
- هلو
- زردآلو
- گلابی
در یک جمع بندی کلی، دیابتی‌ها می‌توانند هندوانه بخورند یا نه؟
اگر خیلی به مصرف هندوانه علاقه دارید و دوست دارید حتماً جزئی از برنامه‌ی غذایی‌تان باشد کافی است تنها دو موضوع را در نظر بگیرید:
- میزان هندوانه‌ای که می‌خورید
- اندازه‌گیری قندخون‌تان بعد از خوردن هندوانه
مورد یک به این دلیل است که هندوانه شاخص گلایسمیک بالا و بار گلایسمیک پایین دارد و مصرف مقدار کم آن قندخون را خیلی افزایش نمی‌دهد.
مورد دوم به این دلیل است که پاسخ بدن هر فرد با دیگری متفاوت است. یگ گاز هندوانه ممکن است در 99 درصد افراد دیابتی مشکلی در قندخون ایجاد نکند اما همان در 1 درصد از دیابتی‌ها قندخون را بالا ببرد. پس همیشه، به هنگام تغییر عادات غذایی قندخون‌تان را اندازه‌گیری و مانیتور کنید.
در همه‌ی تغییرات تغذیه‌ای بهتر است از پزشک یا یک متخصص تغذیه کمک بگیرید. ما در رژیم‌هایمان علاوه بر پاسخ به تمامی سوالات شما، متناسب با شما شرایط مقدار مجاز مصرف هر میوه و جایگزین‌های احتمالی آن را به شما می‌گوییم تا بخاطر دیابت یا هر بیماری دیگری، مجبور نشوید خودتان را محدود کنید.
نویسنده: مینا روشنایی
