رژیم تک خوری 7 روزه ، درست یا غلط؟
رژیم‌های تک‌خوری، با بسته بندی زیبا و فریبنده
حتما شما که در حال خواندن این متن هستید، یک بار هم که شده این واژه (تک‌خوری) را یا از یکی از دوستان و اقوام خود شنیده‌اید، یا در یکی از منابع اینترنتی مطلب کوتاهی را راجع به آن خوانده‌اید. چیزی که مسلم است این است که برای هرکسی که برای اولین بار در حد چند جمله از این نوع رژیم شنیده باشد، چه به منظور سم زدایی بدن چه برای لاغری، این رژیم به شدت گول‌زننده خواهد بود.
نگاهی عامیانه به رژیم‌های تک‌خوری
فرض کنید که روزی در یک میهمانی در کنار یک فامیل یا دوست نزدیکتان نشسته‌اید و او به شما می‌گوید: (آیا تا به حال چیزی در رابطه با رژیم هفت روزه‌ی حبوبات یا شیر شنیده ای؟ من تازه شروعش کرده ام و شنیده ام که می‌تواند 5 تا 7 کیلو در هفته وزن را کم بکند، به علاوه که سموم بدنم را هم کم خواهد کرد.)
در این لحظه حتما شما به ذهنتان خواهد رسید که چه چیزی بهتر از این، منطقی به نظر می‌رسد، من هم حتما باید امتحانش کنم. اما آیا این درست است که به هر موضوعی از یک بعد نگاه کنیم؟ آیا درست است که بدون تحقیقات کامل در رابطه با یک موضوع آن را بپذریم و حتی بدتر به دیگران هم توصیه‌اش کنیم؟
همیشه کوتاه‌ترین راه، به معنای بهترین راه نیست
در واقع شیوع بالای چاقی در جامعه، دلیل استقبال بالای بعضی افراد از این رژیم‌هاست. نمای بیرونی زیبای این رژیم‌ها برای افرادی که به دنبال راه‌های سریع و حتی ارزان قیمت برای کاهش وزن خود هستند، بهترین گزینه است. اما به چه قیمتی؟
در این مقاله میخواهیم با دلیل و مدارک علمی حقایق پنهان این نوع رژیم‌های فریبنده را به شما بشناسانیم و در آخر نتیجه‌گیری را برعهده خودتان بگذاریم که آیا گرفتن رژیم‌های تک خوری کمکی به لاغری یا حفظ سلامتی شما خواهد کرد یا خیر؟
مواد مغذی در کنارهم به درستی ایفای نقش خواهند کرد، نه جدا جدا
هر دستگاهی برای اینکه به درستی کار کند نیاز به مجموعه‌ای از اجزا مانند چرخ دنده، پیچ، مهره و سیم ها دارد. حضور همه این اجزا در کنار یکدیگر برای عملکرد درست آن دستگاه ضروری است. بدن انسان هم به مشابه یک دستگاه، برای عملکرد درست خود به همه‌ی انواع مواد مغذی که به نوعی پیچ و مهره‌های آن هستند، نیاز دارد.
در حقیقت مصرف مواد غذایی در ترکیب با یکدیگر هست که می‌توانند بعضی خواص خود را بهبود یا تعدیل ببخشند. مثلا مصرف گروه غلات و حبوبات در کنار هم می تواند مقدار پروتئین کافی مورد نیاز بدن را تامین کنند یا دریافت مرکبات (به دلیل داشتن اسید لاکتیک و اسید آسکوربیک) در کنار گروه گوشت‌ها، جذب آهن گوشت را افزایش می‌دهند.
هدف کلی و انواع رژیم‌های تک خوری در یک نگاه
معمولا افراد به یکی از این دو دلیل اقدام به گرفتن این رژیم‌ها می‌کنند: یا با هدف لاغری در کوتاه‌ترین زمان تا مثلا خود را برای یک مناسبت مهم و نزدیک مثل عروسی، شغل موردنظر یا غیره آماده کنند یا به دلیل ویژگی سم‌زدا بودنش که موجب ارتقای سطح سلامتی‌شان شود.
چند نوع دسته بندی برای رژیم‌های تک خوری وجود دارد؟
- مصرف یک ماده غذایی خاص به مدت چند روز یا چند هفته. مثلا یک هفته فقط مصرف هویج
- مصرف یک نوع ماده غذایی خاص در هر یک روز هفته. مثلا شنبه ها فقط لیمو، یکشنبه‌ها فقط تخم مرغ و ...
- مصرف یک ماده غذایی خاص به تنهایی، برای هر وعده‌ی غذایی. مثلا صبحانه فقط شیر، ناهار فقط هندوانه و شام فقط انگور
اگر بخواهیم این دسته بندی را بر اساس آن ماده‌ی غذایی خاص انجام دهیم مثل رژیم لاغری هفت‌روزه‌‌ی انگور، باید بگوییم که به تعداد مواد غذایی در دسترسمان می توانیم یک لیست بلند و بالا از این انواع رژیم‌ها به شما معرفی کنیم که هراز چند گاهی به دلایل کاملا غیرمنطقی و غیرعلمی مثلا پیشنهاد یک بازیگر یا خواننده معروف، به یکباره در جامعه شیوع پیدا می‌کند. به طور مثال:
- رژیم های لاغری تک خوری آبمیوه ها یا آب سبزیجات که به رژیم های سم زدا نیز معروف هستند
- رژیم غذایی تک خوری سینه مرغ یا ماهی
- رژیم غذایی تک خوری سوپ کلم
- انواع رژیم‌های تک‌خوری میوه‌جات مانند: رژیم تک خوری گریپ فروت، لیموترش، هویج، خیار، هندوانه، سیب ،انگور،موز
- رژیم غذایی تک خوری تخم مرغ یا قارچ
- رژیم غذایی تک خوری شیر
- رژیم غذایی تک خوری حبوبات عدس و ماش و...
دلایل شهرت رژیم‌های تک خوری و نقد هر کدام
1) لاغری 5 تا 7 کیلوگرم در عرض یک هفته
در این نوع رژیم غذایی کمتر از 1000 کیلو کالری انرژی دریافت می شود و ادعا می‌شود که طی یک هفته، شما پنج تا هفت کیلوگرم کاهش وزن خواهید داشت. در این رژیم غذایی چربی، روغن ها و قندهای مصنوعی کاملا قدغن هستند.
نقد این مسئله:
در رژیم های تک خوری فرد ساعات طولانی گرسنه است و این تحمل گرسنگی طولانی مدت و دریافت کم انرژی روزانه، فرد را دچار خستگی، استرس و عصبانیت کرده و عملا از انجام بسیاری از کارهای روزمره باز می‌دارد.
بدن ما به دلیل دریافت ناکافی انرژی مورد نیاز روزانه که نامتناسب با نیازهای ماست، می پندارد که در شرایط قحطی قرار دارد و شروع به کاهش سوخت ساز و متابولیسم می کند و پس از قطع رژیم، با دریافت دوباره مقادیر زیاد مواد غذایی، وزن از دست رفته سریعا باز می‌گردد و حتی بافت چربی جایگزین بافت فعال عضلانی می‌شود.
یکی از اصول لاغری و پایدار ماندن آن، تغییر تدریجی در سبک زندگی و انتخاب‌های غذایی اشتباه قبلی است. در رژیم های تک خوری به دلیل اینکه بر سبک زندگی افراد و آگاهی فرد از انتخاب‌های غذایی درست، هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود و فرد صرفا برای لاغری در یک دوره زمانی کوتاه به خود گرسنگی داده است؛ بلافاصله پس از قطع رژیم تمام این استرس‌های وارد شده، باعث ایجاد ولع و پرخوری شدیدی می شود که امکان این را که فرد دوباره به وزن قبلی خود برگردد بسیار زیاد می کند. دقیقا مانند فنری که به زور فشرده شده و بعد از قطع فشار دوباره به حالت اول خود برمی‌گردد.
مقاله‌ی پیشنهادی: چرا اکثر رژیم‌های لاغری کارساز نیستند؟
2) هضم بهتر غذاها و سلامت دستگاه گوارش
در واقع اینطور ادعا می‌شود که مصرف فقط یک نوع ماده غذایی، نسبت به ترکیب چند نوع ماده غذایی موجب کاهش سردرگمی دستگاه گوارش در هضم آن مواد می شود.
نقد این مسئله:
در واقع بیشتر مواد غذایی که برای تک خوری استفاده می شوند یا مسهل اند یا ادرار آور، ادرارآور مثل: رژیم‌های تک خوری هندوانه، شیر یا خیار. یبوست آور مثل: رژیم‌های تک خوری موز، سیب زمینی و سیب با پوست.
اتفاقی که در این رژیم‌ها می‌افتد اینست که این اسهال طولانی مدت باعث کم آبی شدید بدن و کاهش وزن به صورت کاذب می شود. از طرف دیگر یبوست‌های طولانی مدت هم باعث سرکوب اشتها و تجمع سموم در روده بزرگ می گردند.
بیماری‌هایی که رژیم تک خوری مسبب آن هستند:
- مواجه بدن با فقر شدید یک یا چند ترکیب اساسی و ضروری بدن:
فرضا اگر فرد از رژیم تک خوری تخم مرغ استفاده کند، به علت عدم مصرف کربوهیدرات، با کمبود شدید قند و به علت عدم دریافت میوه و سبزیجات، دچار کمبود انواع ویتامین‌ها و فیبر مورد نیاز بدن می‌شود.
یا اگر از رژیم تک خوری سیب زمینی استفاده کند، آنقدر دچار کمبود پروتئین و چربی در بدنش خواهد شد که می تواند باعث ایجاد مشکلات پوستی، کمبود ویتامین ها و حتی تحلیل عضلانی شود.
- افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند و یا به شیر حساسیت دارند، با مصرف رژیم شیر می توانند دچار اسهال شدید و حتی خونریزی دستگاه گوارش گردند.
- افرادی که دچار مشکل ریفلاکس یا ترش کردن هستند، با رژیم‌های تک‌خوری لیموترش یا گریپ فوروت، دچار تشدید مشکل ریفلاکس می شوند.
- در افراد با مشکلات گوارشی نظیر اختلالات روده، دریافت مقادیر زیاد فیبرهای نامحلول مانند رژیم تک خوری هویج، مبتلا به انسداد روده می‌گردند.
- مصرف زیاد فیبرهای محول درون حبوبات هم می تواند باعث تشدید نفخ و ناراحتی‌های گوارشی گردد.
- اجرای رژیم‌های تک‌خوری آب میوه‌‌های شیرین نظیر هنداونه و هویج، در افراد دیابتی و حتی غیر دیابتی می تواند به علت دریاف قند بالا، مشکل دیابت شخص را بدتر کند و این افزایش ناگهانی قند خون حتی در افراد غیر دیابتی، افت ناگهانی قند خون را در پی خواهد داشت که مشکلاتی از قبیل سرگیجه و سردرد را برای فرد به وجود خواهد آورد.
مقاله‌ی پیشنهادی: چگونه با مصرف فیبر شکم‌تان را لاغر کنید؟
تداخلات دارویی با رژیم‌های تک خوری:
دریافت بیش از حد یک ماده غذایی در رژیم‌های تک خوری می‌تواند با یکسری داروها تداخلات جدی را ایجاد کند.
به طور مثال افرادی که داروی وارفارین مصرف می‌کنند می‌بایست در دریافت ویتامین k یک مقدار ثابت را پیش بگیرند که این قضیه با مصرف یکسری سبزجات تداخل جدی را ایجاد می‌کند.
یا افرادی که داروهای دیورتیک مثل اسپیرنولاکتون یا داروهای قلبی مثل دیگوکسین استفاده می کنند می بایست سطح پتاسیم دریافتی روزانه‌شان از طریق غذا را کنترل بکنند. رژیم‌های تک خوری با پتاسیم بالا مثل موز، سیب‌زمینی و اسفناج می‌توانند باعث تشدید یا تضعیف عملکرد این داروها و عوارض جدی شوند.
3) قابلیت سم‌زدایی از بدن
نقد این مسئله:
برخی ادعا می کند این رژیم ها سم زدای بدن هستند ولی در حقیقت اندام های کبد و کلیه که مسئولیت دفع سموم را برعهده دارند، با دریافت این ترکیبات عجیب و غریب و در حجم زیاد آسیب دیده و در نهایت عملکرد درستی نخواهند داشت.
ارائه راهکارهای غیر علمی برای جذب بیشتر افراد
در برخی از انواع این رژیم ها برای جذب بیشتر افراد و فرار از انتقادها، از ترکیب چند ماده غذایی استفاده می شود. مثل رژیم ماست و سیب زمینی یا رژیم شیر و بیسکوئیت ساقه طلایی و... که بازهم هیچ دلیل علمی و منطقی برای ترکیب این مواد غذایی وجود ندارد.
کلام آخر...
سوالی که پاسخش با خود شماست
در این بین برخی افراد هم هستند که درکنار رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی، گاها به صورت دوره‌های 3 روزه، از رژیم های مونو یا تک خوری برای سم زادیی استقاده می‌کنند. اما دو سوال وجود دارد که نیاز به بررسی بیشتر دارد:
اول اینکه آیا با مصرف مقادیر زیادی از یک ماده غذایی مفید ولی در بازه زمانی کوتاه، ظرفیت جذب بدن، پاسخگوی جذب حجم بالای آن ترکیبات هست؟
و دوم اینکه آیا الزاما اثربخشی مصرف زیاد و فشرده یک ماده غذایی مفید، بیشتر از مصرف مداوم این ماده غذایی است؟
اگر تا به این‌جای مقاله خوب با ما همراهی کرده باشید مطمئنا خیلی زود جواب این سوال را در ذهنتان پاسخ خواهید داد ولی به عنوان راهنمایی لازم است که دوباره به آن جمله‌ی طلایی اول متن برگردیم که : همیشه کوتاه‌ترین راه، بهترین راه نیست.
برای لاغر شدن راه‌های زیادی وجود دارد، به همین دلیل توصیه اکید می‌کنیم مقاله‌ی بعدی ما را که در مورد عادت‌های لاغر کننده است را از دست ندهید.
