آیا روزه گرفتن برای افراد مبتلا به فشار خون ضرر دارد؟ (10 نکته مهم)
حتماً تعجب می‌کنید اگر به شما بگوییم، بسیاری افراد در سراسر دنیا، چند روز در سال یا ماه را روزه می‌گیرند؛ بدون اینکه حتی اسم دین اسلام هم به گوش‌شان نخورده باشد!!
بله، روزه داری به اشکال مختلف در ادیان و فرهنگ‌های مختلف وجود دارد.
مثال بسیار جالب آن مربوط به گروهی از مسیحیان یونان است که 210 روز از 365 روز سال را روزه می‌گیرند!!! یا حتی افراد زیادی که بدون داشتن دین خاصی، تنها برای افزایش سلامتی و طول عمر روزه می‌گیرند یا از رژیم‌های فستینگ پیروی می‌کنند.
روزه گرفتن به هر دلیلی که باشد، دانشمندان تاثیر آن بر سلامتی را تائید کرده‌اند و هرروز هم به نتایج بیش‌تری دست پیدا می‌کنند.
اما آیا تاثیر روزه داری بر افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی یا فشارخون دارند هم، همین‌قدر مثبت است؟
اگر درگیر بیماری‌های قلبی باشید، این یکی از ده‌ها سوالی است که هر ساله با شروع ماه مبارک رمضان از خودتان می‌پرسید. پس در این مقاله به پرتکرارترین سوالات شما در این باره پاسخ می‌دهیم.
1- آیا روزه، می‌تواند از ابتلا به بیماری‌های قلبی پیشگیری کند؟
بیماری‌های قلب و عروق اولین عامل مرگ و میر در ایران هستند؛ اما خبر خوب این است که با رعایت برخی اصول ساده می‌توان از ابتلا به آن‌ها پیشگیری کرد. اول از همه ببینیم چه عواملی ریسک ابتلا را در ما بالا می‌برند؛ تا بهتر بتوانیم در مورد تاثیر روزه بر هرکدام از این موارد صحبت کنیم.
- فشار خون بالا
- کم تحرکی و فعالیت فیزیکی کم در طول روز
- چاقی و اضافه وزن
- عادات غذایی اشتباه
- سیگار کشیدن
- مصرف الکل
- استرس و اضطراب
ماه رمضان بهترین فرصت برای کاهش وزن، کم کردن مصرف سیگار و ایجاد عادات غذایی سالم است. حتی بسیاری افراد ادعا می‌کنند که در طول روز به دلیل حس و حال معنوی حاکم کم‌تر دچار استرس و اضطراب می‌شوند. با روزه گرفتن این عوامل تنها به صورت موقت کاهش می‌یابند و اگر این عادات بعد از ماه رمضان هم ادامه پیدا کند می‌توان انتظار کاهش ریسک ابتلا به بیماری قلبی و عروقی را در آینده داشت.
با این‌حال این موضوع را هم باید درنظر بگیرید که بسیاری از این بیماری‌ها به دلیل پیش زمینه‌ی ژنتیکی یا سایر عوامل ایجاد می‌شود که قابل پیشگیری نیست، اما قابل کنترل هستند.
2- به چه فشارخونی "بالا" گفته می‌شود؟
وقتی در شرایط نرمال (بدون هیچ استرسی) فشارخون‌تان را اندازه می‌گیرید، اگر کم‌تر یا برابر 120 به روی 80 میلی متر جیوه باشد، فشارخون شما نرمال است. اما اگر فشارخون شما بیش‌تر از این دو عدد باشد، بنا به تشخیص پزشک ممکن است مبتلا به درجات مختلفی از فشارخون بالا باشید.
متاسفانه فشارخون بالا هیچ گونه علائمی ندارد و ممکن است فرد سالیان سال بیماری فشار خون داشته باشد ولی خودش متوجه نشده باشد.
این بیماری درصورتی که کنترل و درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب جدی قلب، کلیه، مغز و چشم شود؛ به همین دلیل "فشارخون بالا" را به اصطلاح "قاتل خاموش" هم می‌گویند .
3- آیا روزه، فشارخون را بالا می‌برد؟
همان طور که گفته شد، عواملی مانند افزیش دریافت نمک، چاقی و اضافه وزن، کم تحرکی، سیگارکشیدن، مصرف بیش از حد محصولات حیوانی و استرس‌های زندگی می تواند باعث افزایش فشار خون شود. مشخص است که روزه در ماه رمضان بر اکثر عوامل فوق اثر مثبت دارد و به نظر می‌رسد که فشارخون باید کاهش پیدا کند؛
اما برخی مطالعات نشان داده‌اند، گرسنگی در طول روز با افزایش ترشح هورمون آدرنالین می‌تواند باعث افت قند و بالا رفتن فشارخون در افرادی که فشارخون بالا یا کنترل نشده دارند، شود.
بنابراین حتماً حتماً بسته به شرایط‌تان و با توجه به صلاح دید پزشک، تصمیم بگیرید که می‌توانید روزه بگیرید یا نه.
|
اگر فشارخون بالا دارید و مدت‌هاست به دنبال فرصتی برای ترک سسیگار هستید، ماه رمضان یک فرصت طلایی است، از امروز سعی کنید تعداد سیگاری که بعد از افطار میکشید را کم‌تر کنید تا ماه رمضان بعدی دیگر نگران ترک سیگار نباشید. |
4- فشارخون من بالا است، در چه صورت می‌توانم روزه بگیرم؟
همان‌طور که گفته شد حتماً قبل از هر تصمیمی با پزشک‌تان مشورت کنید؛ اما اگر جز یکی از دو دسته‌ی زیر هستید، بدانید که روزه داری نه تنها برای شما مضر نیست بلکه در برخی مقالات ثابت شده که حتی می‌تواند به کاهش فشارخون شما هم کمک می‌کند.
- افرادی که توانسته‌اند فشار خون خود را بدون مصرف دارو، با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی مناسب کنترل کنند.
- افردی که فشار خون‌شان با مصرف دارو کنترل شده است. این افراد معمولاً یک یا دو بار در روز داروهایی با اثرات 12 تا 16 ساعته مصرف می کنند.
پس در صورتی که تصمیم به روزه گرفتن دارید، حتما راجع به نحوه‌ی مصرف داروها با پزشک‌تان صحبت کنید.
|
کاهش تنها پنج درصد از وزن بدن شما، می‌تواند یک قدم بسیار موثر در نرمال شدن فشارخون‌تان باشد. در ماه رمضان با اصلاح برخی عادات غذایی به راحتی می‌توانید این قدم را بردارید. |
5- روزه داری برای چه افرادی می‌تواند مضر باشد و حتماً باید زیر نظر پزشک انجام شود؟
درصورتی که یکی از شرایط زیر را دارید و تصمیم به روزه گرفتن دارید، حتماً با پزشک‌تان مطرح کنید. زیرا ممکن است روزه گرفتن خودسرانه بدون صلاح‌دید پزشک عوارض بسیار ناگواری برای شما به جای بگذارد.
- فشارخون شما بالای 160 بر روی10 باشد.
- فشار خون‌تان کنترل نشده و عدد مربوط به فشارخون شما دائماً درحال نوسان باشد.
- دچار عوارض فشارخون بالا مانند سکته مغزی، خونریزی چشم و نظایر آن شده‌اید.
- در حال مصرف داروهای متعددی برای کنترل فشارخون‌تان هستید.
|
به یاد داشته باشید که هرگز تحت هیچ شرایط نباید مصرف داروهای‌تان را قطع کنید. حتماً با پزشک‌تان مشورت کنید تا بر اساس شرایط شما، نوع داروها و دوز آن‌ها را برای سحر و افطار تنظیم کند. |
6- بهترین زمان برای اندازه‌گیری فشارخون کدام است؟
در ماه رمضان به طور مرتب فشارخون‌تان را اندازه بگیرید و روند آن را ثبت کنید.
می‌توانید یک دفترچه بردارید و عدد مربوط به فشارخون‌تان را، 2 ساعت بعد از خوردن سحری، 2 ساعت قبل از افطار و 2 ساعت بعد از خوردن افطاری در آن یادداشت کنید.
این اعداد به پزشک‌تان کمک می‌کند تصمیم بهتری برای ادامه‌ی روزه گرفتن شما بگیرد.
|
اگر هر یک از علائم هشداردهنده‌ی فشار خون بالا مانند سرگیجه و سردرد را تجربه کردید، فوراً با پزشک‌تان تماس بگیرید و او را در جریان بگذارید. |
7- افراد دارای فشارخون بالا اگر روزه بگیرند، می‌توانند ورزش کنند؟
انجام ورزش‌های هوازی و داشتن فعالیت فیزیکی منظم، یکی از عوامل بسیار مهم در کنترل فشارخون بالا است. در ماه رمضان هم شما می‌توانید ورزش‌تان را ادامه دهید. بهترین فعالیت، نیم ساعت پیاده روی در روز با شدت متوسط است به طوری که در حرف زدن‌تان دچار مشکل نشوید. اما برای اینکه آب بدن‌تان بیش از اندازه کم نشود و در طول روز تشنگی امان شما را نگیرد، سعی کنید در طول روز کم‌تر در معرض آفتاب بگیرید. به عنوان مثال بعد از غروب افتاب پیاده روی کنید یا تا حد امکان، کارهای خارج از منزل‌تان را عصر و زمانی که هوا خنک‌تر است، انجام دهید.
اما اگر مشکل پزشکی خاصی دارید، قبل از تصمیم گیری در مورد افزایش فعالیت بدنی در ماه رمضان، با پزشک‌تان مشورت کنند.
| توصیه ما به شما این است که حتماً شب‌های ماه رمضان خواب کافی (حداقل 8 ساعت) داشته باشید تا در ساعات روزه داری دچار استرس اضافی نشوید. |
8- چگونه میزان مصرف نمک‌مان را کم کنیم؟
به هرحال با روزه گرفتن، همان طور که دریافت سایر موادغذایی کم می‌شود، دریافت نمک هم کاهش می‌یابد. اما در ادامه چند توصیه‌ی کاربردی برای کاهش مصرف نمک برای شما داریم که احتمالاً تا کنون به آن‌ها توجه نکرده بودید:
- نمکدان را از سر سفره بردارید.
- سعی کنید غذاها را کم نمک طبخ کنید و برای خوش طعم کردن غذا از آب لیمو، آب نارنج، آب گوجه فرنگی طبیعی استفاده کنید.
- از مصرف موادی مانند خیار شور، ترشی شور، غذاهای نمک سود، غذاهای دودی، رب و سس گوجه فرنگی، غذاهای آماده، غذاهای کنسرو شده، چیپس، پفک، انواع آجیل‌های شور، سوسیس و کالباس، زیتون پرورده، دوغ‌های موجود در بازار پرهیز کنید چون مقدار زیادی نمک دارند که شما متوجه آن نمی‌شوید.
- اگر روزه‌ی خود را با نون و پنیر باز می‌کنید یا پنیر عوض ثابت سفره‌ی افطار شما هست، حتماً پنیر را از صبح داخل آب بگذارید تا نمک آن گرفته شود و قبل از مصرف نیز آن را با آب بشویید.
- در بازار انواع مختلف نمک، با خواص متفاوت وجود دارد که بسته به شرایط‌تان می‌توانید تهیه و مصرف کنید.
|
آیا می‌دانستید مصرف نمک می‌تواند روی سن واقعی یا همان سن بیولوژیک شما اثر بگذارد؟ عدد سن بیولوژیک‌تان را می‌دانید؟ |
9- مصرف چه میوه‌ها و سبزیجاتی در افطار و سحر برای کاهش فشارخون توصیه می‌شود؟
برای اینکه در طول روز کم‌تر تشنه شوید و ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز شما تامین شود، سعی کنید در افطار و سحر به اندازه‌ی کافی میوه و سبزیجات استفاده کنید.
در صورتی که بیماری خاصی ندارید (مثل بیماری کلیوی)، مصرف میوه‌ها و سبزیجات با پتاسیم بالا مانند گوجه فرنگی، اسفناج، کرفس، قارچ، بامیه، پرتقال، کیوی، موز، طالبی، گرمک، خربزه، زرد آلو، شلیل، انار و خرمالو برای کاهش فشارخون شما توصیه می‌شود.
همچنین مصرف میوه‌هایی مانند انگور قرمز (به خاطر داشتن رزوراترول)، انار (به خاطر داشتن آنتی اکسیدان)، هندوانه (به خاطر داشتن اسیدآمینه سیترولین)، شاتوت، چای ترش هم می‌توانند باعث کاهش فشار خون شوند.
10- افراد مبتلا به فشارخون بالا، هنگام سحر و افطار چه نکاتی را باید رعایت کنند؟
- در صورتی که دچار نفخ نمی شوید در وعده‌ی افطار از غذاهای حبوبات‌دار مثل آش رشته استفاده کنید و مصرف گوشت قرمز و مرغ را تا حد امکان کم کنید..
- از مصرف محرک‌هایی مثل قهوه و نوشابه‌های کافئین‌دار خودداری کنید.
- مصرف امگا 3 می تواند فشارخون شما را تنظیم کنند، برای همین توصیه می‌شود حتماً هفته‌ای یک‌بار ماهی بخورید. (تخم کتان، دانه چیا و گردو هم از منابع بسیار خوب امگا3 به حساب می‌آیند)
- محصولات لبنی کم چرب بخورید؛ زیرا کلسیم موحود درآن نقش مهمی در تنظیم فشارخون و بهبود سلامت استخوان دارد.
- مصرف منابع غذایی غنی از منیزیم مانند سبزیجات برگ‌دار سبز تیره، آجیل‌های خام، نان‌های سبوس‌دار و غلات کامل جهت تنظیم فشارخون توصیه می‌گردد.
- مطمئن شوید که در فاصله‌ی افطار تا سحر آب کافی(حداقل8لیوان آب)می‌نوشید تا دچار عوارض ناشی از کم آبی نشوید.
اگر پس از خواندن این متن و مشورت با پزشک‌تان تصمیم دارید این رمضان را روزه بگیرید؛ ما یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های شما یعنی "برای افطار چی بپزم؟ یا سحری چی بخوریم؟" را برطرف کرده‌ایم. پس مقاله‌ی معرفی غذاهای مفید در افطار و سحر ما را از دست ندهید.
